हाम्रो न्याय प्रणाली घुस खाने, धन कमाउने र जागिर खानेका लागि उत्तम छः संग्रौला

प्राडा युवराज संग्रौला

न्याय सत्य खोज्ने प्रक्रिया हो । अहिले हामीले प्रयोग गरेको न्याय प्रणाली उपनिबेशी न्याय प्रणाली हो। भारतबाट भौतिक उपनिबेश गयो, तर हाम्रा न्याय क्षेत्रमा गाडिएको उपनिबेशी न्याय प्रणाली कहिले पनि कायमै छ । जनताको आस्था न्याय प्रणालीप्रति शुन्य छ । छट्पटि गर्नुबाहेक केही छैन् । यो प्रणाली धुसखाने, धन कमाउने र जागिर खानेका लागि उत्तम हुन्छ । अब आम कानुनविद्ले आफ्ना लागि होइन, जनताको न्यायका लागि काम गर्नुपर्छ। कालो कोटको सम्मान जोगाउनु पर्छ ।

अदालतमा भ्रष्टाचार छ । बिचौलिया छन् । हिजो गोजीबाट न्यायाधीश टिप्ने काम भयो । असल मानिसको मानमर्दन भयो । न्यायाधीश भएका एक जनाले आत्महत्यासम्म गर्नुपर्ने अवस्था समेत आयो । सेटिङ मिलाउने कार्यका बारेमा रोचक कुराहरू भए । न्यायाधीश हुन कुद्नेका बारेमा पनि कुरा उठे । संसदले के हेरेर न्यायाधीशको नियुक्ति सदर गर्यो ? अब यो कुरा पनि उठ्नु पर्ने कुरा उठे । सुनुवाइका समयमा सांसदका घरमा न्यायाधीसहरु पुगेका, केही सांसदले हात चिल्ला पारेका कुरा पनि उठे।

आदरणीय नेताज्यूहरु
तपाईंहरुलार्इ अनुरोध छ न्यायपालिकालाई तत्काल सुधार्ने कुरालाई ध्यान दिनुहोस् । मलाई लाग्छ, अब जनता उठ्ने अवस्था भयो । मैले ३६ बर्ष भयो पढाएको । धेरै लखेटाइ पनि खाइयो । आफ्नो ब्यक्तिगत कुरा उठाइन। मैले धेरै नयाँ पुस्तालाई कानुन र न्यायका बारेमा आस्था जगाएँ। अहिले ९० प्रतिशत ल्याउने विद्यार्थीहरु कानुन क्याम्पसमा पढन आउन थाले । लोभ लाग्दो नयाँ पुस्ता न्याय क्षेत्रमा आएको छ । मैले उनीहरुलाई निराश हुन दिनुहुन्न।

यदि तपाइँहरुले समयमा ध्यान दिनु भएन भने हामी थुप्रै मानिसले सत्याग्रहतिर लाग्नुपर्ने हुन्छ । न्यायीक जाँचबुझ आयोग बनाउन सकिन्छ । सबै अपकार्यको खोजी गर्ने बेला भयो।

१. अहिलेसम्म भएका नियुक्तिको जाँचबुझ हुनुपर्छ । असल र योग्यले पाउनुपर्छ । खराबले हट्नुपर्छ।

२. न्यायपरिषदमा सदस्य भएकाहरुले पैसा उठाएका कुरा आएका छन् विगतमा । बासुदेब र मोतिकाजी जस्ता मानिस किन लगिएनन् न्यायपरिषदमा ? को को न्यायाधीशले पैसा बुझाएर न्यायाधीश भए ? भन्ने कुरा सुन्दा पीडा हुन्छ । पैसा केही नेताहरुले समेत लिएका हुन भन्ने भनाइ छ । जाँच हुनुपर्छ ।

३. बारले न्यायपरिषद्मा सदस्य पठाउँदा कानुनबिद होइन, दलका कार्यकर्ता पठायो । त्यो पनि नेताको आदेशमा । किन ?

४. किन बारले न्यायको मर्म बचाउन सकेन् । आज पूर्व न्यायाधीशहरुले बक्तब्य जारी गर्दा पनि, कम्युनिस्ट अध्यक्ष र काँग्रेस महासचिवलार्इ न्यायको पक्षमा बोल्न के ले रोक्यो ? खुलाउनु होस्।

५. यदि तत्काल यसबारेमा प्रष्ट पार्नुभएन भने, म नेपाल बारको आइबिएको काउन्सिलरबाट राजीनामा गर्न बाध्य हुनेछु ।

६. त्यस्ता फैसलाहरु पनि छ्न, जहाँ उस्तै तथ्य भएका मुद्दामा फरक फरक आदेस र फैसला छ्न् । किन तेस्तो भएको हो ? अब जुरिमेट्रिक अनुसन्धान हुनुपर्छ ।

७. न्यायाधीश नै घुस बोकेर अदालत पुगेका प्रमाणहरु छ्न् । किन त्यस्तो भइरहेको छ ? जवाफ चाहियो ?

८. गरिबले न्याय पाउँदैन। गरिब थुनामै बस्नुपर्छ । किन ?

९. धनीका मुद्दा हप्तैपिच्छे तारिखमा चड्छ्न, तर गरिबको त कहिले पनि पालो आउदैन् । किन ? के गोजीबाट न्यायाधीश निकाल्ने नेताहरुलाई यो थाह छ ?

१०. संबिधानको संशोधन गर्नुपर्ने देखियो ?
११. अब कानुन ब्यबसायीले बारमा छलफल गर्ने बेला भए जस्तो छ । बारप्रति मेरो आस्था छ । त्यो मेरो हित गर्ने संस्था हो । त्योभन्दा बढी न्याय जोगाउने संस्था हो । तर, अहिले बार न्यायाधीश हुने योग्यता प्राप्त गर्ने मन्च बन्यो।

बुधबार ४ बजे होटल अर्याल बानेश्वरमा आएर आफ्नो मत राख्नुहोस्, कसरी न्यायालयलाई पवित्र बनाउन सकिन्छ ? कसरी न्यायको साख जोगाउन सकिन्छ ? कसरी कालोकोटको मर्यादा जोगाउन सकिन्छ ? कसरी अदालतको स्वतन्त्रता र मर्यादा जोगाउन सकिन्छ ? बारले बहुदल ल्याएको र बारले राजा ज्ञानेन्द्रको सता हल्लाएको इतिहास छ । राजनीतिक दलले अब न्यायपालिकाको मर्यादा जोगाउने काम थालेन भने, समस्या गम्भीर हुनसक्छ । आम कानुन व्यवसायीहरुलाई न्यायाधीश हुने लोभ छोडेर न्यायको पक्षमा बारलाई सक्रिय पार्न दवाब दिन र न्यायको दीप फेरि जलाउन आगाडी आउन अनुरोध छ ।