जलविद्युत कम्पनीहरू कुनको वित्तीय अवस्था कस्तो ? कुनमा लगानी गर्न उचित ? (सूचीसहित)

काठमाडौं । नेपाल स्टक एक्चेन्ज लिमिटेड (नेप्से)मा सुचीकृत जलविद्युत कम्पनीहरूमध्ये ३९ वटाले गएको आर्थिक बर्षको आफ्नो वित्तीय विवरण सार्वजनिक गरेका छन् । कुल ४० मध्ये ३९ ले आफ्नो विवरण सार्वजनिक गरेका हुन् । 

समीक्षा अवधिसम्मको वित्तीय अवस्था हेर्दा अधिकांश कम्पनीहरूको अवस्था सन्तोषजनक देखिन्न । यस अवधिसम्म केही विद्युत कम्पनीको नाफा, प्रतिसेयर आम्दानी जस्ता सुचकमा वृद्धि भएको छ भने केहीको घटेको छ । हिमालयन पावर पार्टनर, ग्रीन लाइफ हाइड्रोपावर, सिंगटी हाइड्रो इनर्जीले आफ्नो वित्तीय प्रतिवेदनमा नाफा लगायतका मूख्य वित्तीय सूचक राखेका छैनन् । 

सानिमा माईले विद्युत् बिक्रीबाट ८५ करोड तीन लाख नौ हजार रुपियाँ आम्दानी गरेको छ । यसअवधिमा नौ कम्पनीको विद्युत् बिक्रीबाट हुने आम्दानी बढेको छ । नेप्सेमा सूचीकृत आठ कम्पनीले हालसम्म विद्युत् बिक्री गरेका छैनन् । विद्युत् बिक्री नगर्ने कम्पनीहरुमा युनिभर्सल पावर कम्पनी, आँखुखोला, अप्पर तामाकोशी, ग्रिनलाईफ हाईड्रोपावर कम्पनी, हिमालयन उर्जा कम्पनी, हिमालयन पाटनर कम्पनी, सानजेन जलविद्युत कम्पनी, सिंगटी हाईड्रो पावर कम्पनी छन् । 

बाँकी कम्पनीहरुमध्ये केहीको आम्दानी बढेको छ भने केहीको घटेको छ । गत आर्थिक वर्षको  अन्त्यसम्म सबैभन्दा धेरै चुक्तापुँजी अपर तामाकोशीको छ । जगेडा कोष र अन्य स्रोतबाट हुने आम्दानीमा बुटवल पावर अगाडि रहेको तथ्यांकले देखाउँछ । यस्तै, अन्य स्रोतबाट हुने आम्दानीमा सबैभन्दा धेरै आम्दानी गर्ने कम्पनी बुटवल पावर कम्पनी रहेको छ । यस कम्पनीले समीक्षा अवधिमा अन्य स्रोतबाट ६९ करोड आठ लाख ७९ हजार रुपियाँ आम्दानी गरेको छ । समीक्षा अवधिसम्म आइपुग्दा नौ कम्पनीको अन्य स्रोतबाट हुने आम्दानी बढेको छ । 

यस्तै, बाँकी नौ कम्पनीले भने आफ्नो वित्तीय विवरणमा अन्य स्रोतबाट हुने आम्दानी खुलाएका छैनन् । गत आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा धेरै प्रतिसेयर आम्दानी खानीखोला हाइड्रोपावरको छ । यस कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी अघिल्लो वर्षको यसै अवधिको भन्दा बढेको भने हैन् । केही समय अगाििड खानीखोलाकोको प्रतिसेयर आम्दानीलाई लिएर विवाद पनि चलेको थियो ।

खानीखोलाले नेपाल विद्युत प्राधिकरणको कमजोरीका कारण प्रसारण लाइन नबन्दा खेर गएको बिजुलीको रकम क्षतिपूर्ति पाउनुपर्ने भन्दै उक्त रकमलाई समेत वित्तीय विवरणमा समावेश गरेको थियो । तर, कम्पनी क्षतिपूर्ति आउनु अगाबै वित्तीय विवरणमा क्षतिपूर्तिको रकम वित्तीय विवरणमा समावेश गरेर लगानीकर्ताको आँखामा छारो हालेको भन्दै उक्त कम्पनीको आलोचनासमेत भएको थियो । चौथो त्रैमासिक प्रतिवेदनमा पनि उक्त रकमलाई समेत जोडेर कम्पनीले प्रतिसेयर आम्दानी ७१ रुपियाँ २१ पैसा देखाएको छ । सरकारबाट क्षतिपूर्ति नआउँदै आम्दानी देखाएर प्रतिसेयर आम्दानी बढि देखाएर अपारदर्शी प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्न नहुने विश्लेषकहरूको भनाई छ । 

अघिल्लो आर्थिक वर्षको अन्यसम्म खानीखोलाको प्रतिसेयर आम्दानी ऋणात्मक थियो । यसअवधिमा ११ कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी बढेको छ । भने बाँकी कम्पनीको यस्तो आम्दानी घटेको छ । 

नाफा नोक्सान  कस्को कति ?
कुनै पनि कम्पनीको लाभांश क्षमता कस्तो छ ? भनेर अनुमान गर्न कुन कम्पनीले राम्रो नाफा आर्जन गरेको ? त्यो कुरा हेर्ने गरिन्छ । कुन कम्पनीले धेरै नाफा कमाएको छ ? त्यही हेरेर लगानीकर्ताले लगानी गर्ने गर्छन । गत आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा धेरै खुद नाफा कमाउने जलविद्युत कम्पनीमा चिलिमे हाइड्रोपावर छ । समीक्षा अवधिसम्म कम्पनीले ७० करोड १८ लाख ३४ हजार रुपियाँ खुद नाफा कमाएको छ । 

तर, यस कम्पनीको नाफा अघिल्लो आर्थिक वर्षको यसै अवधिको भन्दा घटेको छ । त्यस्तै, सबैभन्दा धेरै नाफा भएको दोस्रो कम्पनीमा रहेको बुटवल पावर कम्पनीले ५० करोड ४६ लाख १९ हजार रुपियाँ खुद नाफा कमाएको छ । यसअवधिमा नौ कम्पनीको खुद नाफा घटेको छ  भने ६ कम्पनी नोक्सानमा रहेका छन् । तीन कम्पनीले भने आफ्नो वित्तीय विवरणमा नाफा समावेश गरेका छैनन् ।

नाफा हजार रुपियाँमा