सगरमाथामा कोभिड: राष्ट्रियता बेच्नेहरूले अफवाह फैलाए: विभाग

काठमाडौं । कोभिड-१९ को संक्रमण न्यूनीकरण गर्न र जोखिम कम गर्न बुधबारसम्म काठमाडौं उपत्यकासहित ५१ वटा जिल्लामा निषेधाज्ञा जारी भएको छ । काठमाडौंमा संक्रमण रोक्न सरकारले १९ वैशाखदेखि निषेधाज्ञा जारी गरेको छ । काठमाडौंबाट बाहिरिने र भित्रनेलाइ रोक्न र संक्रमणको जोखिम कम गर्न निषेधाज्ञा जारी भइरहेको अहिलेकै समयमा सर्वोच्च शिखर सगरमाथा आरोहणमा गएकाहरूमाथि पनि कोरोना संक्रमणको आशंकासहित हल्ला हुन थालेको छ ।

सगरमाथा आधार शिविर पुगेका व्यक्तिमा कोरोना भाइरस (कोभिड-१९)को संक्रमण फैलिएको हल्ला चलेको छ । सरकारले आधिकारिक रूपमा कोरोना फैलिएको पुष्टि गरेको छैन् भने स्वास्थ्य मन्त्रालयले पनि हालसम्म सगरमाथामा गएका नागरिकमा संक्रमण भएको पुष्टि गरेको छैन् ।

तामाङ भन्छन्, ‘कोभिड लागेको भए धमाधम उद्दार उडानको माग आउनुपर्ने थियो ।’ उनि भन्छन, ‘एक महिनादेखि आधार शिविरमा रहेका र सो भन्दा माथि पुगेका व्यक्ति संक्रिमत भएको भए कुनै न कुनै रूपमा अप्ठारो अवस्थामा पर्नसक्थे ।’ कोभिड संक्रमित व्यक्ति उचाइँतर्फ जान नसक्ने र संक्रमित भएकालाई एक साताभित्रै समस्या आउछ भन्ने गरिएको छ । तर आरोहामा गएकाबाट त्यस्तै कुनै गुनासो नआएको पर्यटन विभागको तर्क छ ।

विभागले सगरमाथासहितको आरोहणमा जाने सबैलाई काठमाडौंबाट बाहिरिनु अघि अनिवार्य पीसीआर रिपोर्ट पेश गर्न लगाएको थियो । तामाङ भन्छन्, ‘संक्रमित कोही व्यक्ति गएका रहेछन भने पनि लुक्लाबाट आधार शिविर पुग्ने ७÷८ दिन लाग्छ उक्त समयमा ठीक भइसकेको हुन्छ ।’ यदि संक्रमित भएको व्यक्ति भए त आधार शिविर पुग्नै नसक्ने र सो भन्दा माथि जान सक्ने सम्भावना नै हुँदैन् । त्यसैले आधार शिविर माथि उकालो लागेको आरोही समूहगत रूपमा हुन्छ भने एकले अर्कोलाई भेटेको पनि हुँदैन । आधार शिविरबाट माथि लाग्नेहरू एक महिनादेखि उतै रहेकोले पनि अहिले गरिएको हल्ला फर्जी उद्धारमा लाग्ने कम्पनी र व्यक्तिे फैलाएको हल्लाको रुपमा मात्रै लिइएको दाबी तामाङको छ । 

शंका गरिएकामाथि निगरानी
तामाङका अनुसार आधार शिविरबाट फर्किएको एक व्यक्तिले काठमाडौंको सिवेक क्लिनिकमा जाँच गराउँदा कोभिड पोजेटिभ देखिएको भन्ने विषयमा पनि सरकाले अध्ययन गरिरहेको बताए । यस अघि एक विदेशी नागरिकमा आधार शिविरबाट कोभिड लागेर फर्किएको भन्ने हल्ला जस्तै यो पनि त्यस्तै हो कि भनेर अध्ययन गरिरहेको तामाङले बताए । 

आरोहण क्वारेन्टिन जस्तै भएकोले संक्रमणको संभावना न्यून
हिमाल आरोहण आफैंमा आइसोलेसनमा हुने गतिविधि हुनुका साथै क्वारेन्टिन जस्तै भएकोले आरोहणमा गएका व्यक्तिबाट संक्रमण फैलिने संभावना न्यून रहेको दाबी सरकारी पर्यटन विभागको छ । विभागका अनुसार पाँच हजार मिटर माथि पुगेपछि हाई अल्टिच्यूडको समस्या हुन सक्छ । उताबाट विरामी भएर उद्धार गरेर ल्याएका व्यक्ति काठमाडौं आएपछि संक्रमित भएको हुनसक्छ ।

कोरोना महामारीकाबीच नेपालले मात्रै हिमाल आरोहण खुला गरेको छ । यो वर्ष सगरमाथाको लागि मात्रै ४३ टोलिबाट ४०८ जनाले अनुमति लिएर गएका छन् । यस्तो अनुमति लिनेमा विभिन्न २४ वटा एजेन्सीबाट १५ सय भन्दा बढी व्यक्ति आधार शिविर र सो भन्दा माथिको क्षेत्रमा छन् । संक्रमण पैmलियो भने कुनै न कुनै एजेन्सी र विदेशी संस्थाले गुनासो गर्न सक्ने तर अहिलेसम्म कसैले पनि गुनासो नगरेको विभागको बुझाइ छ ।

जोखिम कम गर्न सतर्क रहेरै आरोहण गर्न निर्देशन
पर्यटन विभागले महामारीको वेला भएकोले जोखिम रहेकाले भन्दै सतर्क रहेर आरोहणका गतिविधि गर्न निर्देशन गरेको छ । स्थानीय तथा सम्बन्धित ह्याण्डलिङ एजेन्सीलाई पनि निर्देशन दिइसकेको छ । कुनै कारणवस संक्रमण भयो भने एउटा एजेन्सीको टिमलाइ सिल गर्दा पुग्ने गरी व्यवस्थापन मिलाएको पनि पर्यटन विभागको भनाइ छ ।  विभाग यो विषयमा सतर्क भएरै बसेको छ भने आरोहणमा कोटा प्रणाली तोकिदिएको छ ।

विभागका अनुसार आरोहणमा जाँदा एक संक्रमण फैलने त हुनै सक्दैन बरु संक्रमण भइहाले फर्कदा चाहिँ भिडभाड हुनसक्ने भएको यसको लागि भने व्यवस्थापन मिलाउनुपर्ने हुन्छ । सगरमाथा आरोहणमा दुईवटा टोलिबाट १८ जनाको अनुमति लिएर पठाएको एसियन ट्रेकिङका प्रवन्ध निर्देशक आङछिरिङ शेर्पा पनि कोभिड फैलिएको हल्ला मात्रै भएको बताउँछन् । उनको बुभाई पनि आधार शिविरसम्म जाँदा कोभिड लाग्ने सम्भावना कम रहेको र सो भन्दा माथि गएपनि पनि कोभिड भएकाबाट आरोहण संभव नभएको हँुदा सिमित व्यक्तिमा समस्या देखिदैमा कोभिड फैलिएको अफवाह आधार शिविरबाट चलाउन नहुने तर्क गर्छन् ।

विभिन्न हिमालबाट २२ जनाको उद्धार
विभिन्न हिमाल आरोहणका लागि भएका मध्येबाट यो वर्ष हालसम्म २२ जानाको उद्धार भएको छ । यस्तो उद्धार सबैजसो हाई अल्टिच्यूड लाग्ने तथा अन्य समस्यामा परेर भएको उद्धार हो । यस्तो उद्धारमा सगरमाथाबाट भने अहिलेसम्म सबैभन्दा कम मात्रै छ । अधिकांश उद्धार अरु नै हिमालबाट भएको पनि विभागको बुझाइ छ ।

सगरमाथा आधार शिविरको तुलनामा अरु क्षेत्रबाट बढी उद्धार उडानको माग आएको हेलिकप्टर सेवा प्रदायकको भनाइ छ । हेलिकप्टर सोसाइटी अफ नेपालका महासचिव योगराज शर्मा कँडेल कोभिडका विरामी उद्धामा खटिएका हेलिकप्टरले आधार शिविरबाट कोभिडको शंका गरेका विरामी लिन जानु परेको छैन् ।

कोभिड लागेको शंका भएको विरामीबाट माग भए काठमाडौंबाट कोभिडकै लागि तयार पारिएको हेलिकप्टर जानुपर्ने हुन्छ । हालसम्म आधार शिविरबाट अरु विरामी तथा उद्धारको माग आएपनि कोभिडकै शंका गरेर भने उद्दार उडानको माग नआएको सोसाइटीको भनाइ छ ।