दुई महिनामा औपचारिक माध्यमबाट बाहिरियो रु. ५७ करोड रेमिट्यान्स, अनौपचारिकरुपमा कति ?

काठमाडौं । चालु आर्थिक बर्ष २०८१–८२ को पहिलो दुई महिनामा नेपालबाट औपचारिक ढंगले ५७ करोड ५१ लाख रुपियाँ रेमिट्यान्स बाहिरिएको छ । 

नेपाल राष्ट्र बैंकबाट प्राप्त तथ्यांकअनुसार यो गत आवको सोही अवधीको तुलनामा ६८ प्रतिशतले कम हो । गत आवको पहिलो दुई महिनामा नेपालबाट एक अर्ब ८१ करोड ७८ लाख रुपियाँ रेमिट्यान्स बाहिरिएको थियो । अनौपचारिकरुपमा जाने रकम भने खर्बौं हुनसक्ने अनुमान गरिन्छ । नेपालमा काम गर्ने भारतीय कामदारहरुले कमाउने आयको आधारमा यस्तो रकम बार्षिक तीन खर्बभन्दा बढी हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ । 

नेपालमा श्रम स्वीकृत लिएर काम गर्न आएका विदेशी कामदारले कमाएको पैसा आफ्नो देश पठाएका हुन् । उनीहरुले कमाएको पैसामध्ये ७५ प्रतिशत रकम आफ्नो देशमा पठाउन सक्छन् । बाँकी रकम भने उनीहरुले यहाँ आवास लगायतका शीर्षकमा खर्च गर्नुपर्छ । 

नेपालमा विशेषगरी चीन, बेलायत, अमेरिका, कोरिया, जापान र भारतबाट धेरै कामदार आउने गर्छन् । पछिल्लो समय जलविद्युत् परियोजनाको निर्माणमा चिनियाँ प्राविधिक कामदारको उपस्थिति बढ्दो छ । यसैगरी, बिभिन्न पूर्वाधार परियोजनाको निर्माणमा पनि विदेशी प्राविधिक कामदारको उपस्थिति बढ्दो छ । यसबाहेक नेपालमा सञ्चालित विदेशी लगानीका कम्पनी तथा परियोजनामा पनि विदेशी कामदार छन् । 

साथै, नेपालका कम्पनी, उद्योग, परियोजनाले पनि विदेशबाट प्राविधिक तथा विज्ञ कामदार ल्याएर काम गरिरहेका छन् । नेपालमा सबै खाले सीप भएका व्यक्ति नपाइएको अवस्थामा विदेशबाट कामदार ल्याउन पाउने सुविधा छ । यसरी आएका तथा ल्याइएका कामदारहरुले लैजाने रकमलाई स्वाभाविक मानिने गरे पनि अनौपचारिक ढंगले बाहिरिने ठूलो रकमको भने सरकारले अध्ययन र नियन्त्रणको आँट भने गर्न सकेको छैन् । अनौपचारिकरुपमा जाने रकमको सबैभन्दा ठूलो हिस्सा भारतमा जाने गर्दछ । 

नेपाली श्रमिकले गर्नसक्ने ठाउँमा विदेश कामदार ल्याउन नहुने अर्थविद्हरुले बताउने गरेका छन् । सामान्य मजदुर समेत विदेशबाट ल्याउनु दुःखद पक्ष भएको उनीहरुको भनाई रहने गरेको छ । नेपालमा निर्माण क्षेत्र र विशेषगरी न्यूनस्तरको काम गर्न भारतबाट लाखौंको संख्यामा मानिसहरु आउने गर्छन् । उनीहरुले श्रम इजाजत पनि लिएका हुँदैनन् र जाँदा नगद नै लिएर जाने गर्छन् । उनीहरुको लागि रकम पठाउन औपचारिक माध्यमको सुविधा पनि छैन् ।