आर्थिक मिडियाका समस्याहरुबारे उद्योग बाणिज्य महासंघसँग छलफल, हामी गम्भीर छौंः गोल्छा

काठमाडौं । आर्थिक मिडियाको समस्याबारे इकोनोमिक मिडिया सोसाइटी (इम्शन)का सदस्यहरुले मंगलबार नेपाल उद्योग बाणिज्य महासंघका अध्यक्ष शेखर गोल्छासँग छलफल गरेको छ । 

कोभिड महामारी, लकडाउनका बीच पनि जनतालाई सुचना प्रवाह गर्दै आएका आर्थिक मिडियाहरुको संरक्षण र विकासबारे निजी क्षेत्रको प्रतिनिधिमूलक संस्था महासंघको ध्यानाकर्षण गराउन इम्शनले अध्यक्ष गोल्छालाई भेटेर छलफल गरेको हो । 

प्रतिउत्तरमा महासंघका अध्यक्ष शेखर गोल्छाले इकोनोमिक मिडिया सोसाइटीले उठाएका मुद्दाहरु जायज रहेको र यसप्रति आफूहरु गम्भीर रहेको बताउँदै महासंघको बैठकमा यस विषयमा छलफल गर्ने बताए । उनले कतिपय मिडियामा रहेको व्यवसायिकताको कमी, अनलाइन मिडियाको बढे संख्या र नियमनको अभाव जस्ता कुरा नै मिडियाका लागि चुनौति बनेको बताउँदै मिडिया क्षेत्रले आफ्ना समस्यालाई सरकारसमक्ष राख्न पनि खासै चासो नदेखाएको बताए । 

गोल्छाले सामाजिक सञ्जालमार्फत भइरहेको विज्ञापनलाई पूर्णरुपमा रोक्न नसकिए पनि नियमन गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा आफूहरु रहेको, सरकारी विज्ञापन व्यवस्थित र पारदर्शीरुपमा हुनुपर्छ भन्ने आफूहरुको पनि धारणा रहेको बताउँदै नेपालमा उद्योगधन्दाको विकास र लगानीको वातावरण निर्माणमा महासंघले अघि बढाएको योजनामा सहयोग गर्न आग्रह गरे । 

उनले बतास समूहलाई राज्य र सञ्चारमाध्यमहरुले मानमर्दन गरेकोप्रति पनि असन्तुष्टि पोखे । गोल्छाले मेहेनत गरेर तल्लो स्तरबाट उठ्दै गरेको एक जना उद्यमीलाई सञ्चारमाध्यम र राज्यले लखेटेको देख्दा नराम्रो लागेको बताउँदै यो देशमा व्यापार गर्नु नै अपराध हो जस्तो गरेर चित्रित गरिएको बताए । उनले भने, ‘यो देखेर मेरो अनुहार रातो भएको र लाज लागेको छ ।’

आनन्द बतास मेहनत गरेर तल्लो स्तरबाट उठेको व्यवसायी भएको बताउँदै गोल्छाले कसैलाई पनि माथि उठ्न लाग्दा रोक्ने नेपाली समाजले प्रवृत्ति राम्रो होइन् भने । कानुनअनुसार ठेक्का लिएर काम गर्ने व्यवसायीलाई दोषी बनाउने र ठेक्का दिनेलाई केही नहुने कुरा तर्कसंगत र न्यायसंगत नभएको उनको भनाई छ ।  

साथै, गोल्छाले अमेरिकी संस्था एमसीसीसँग भएको सम्झौता अनुमोदन गरी अनुदान लिनुपर्ने कुरामा जोड दिए । मुलुक संवृद्ध भए नै राष्ट्रियता बलियो हुने भन्दै छिमेकी देश वा कसैलाई गाली गरेर राष्ट्रिता बलियो नहुने तर्क गरे । 

यस्तो छ इम्शनले महासंघको ध्यानाकर्षणका लागि बुझाएको पत्रः 

मितिः २०७८ पुस २७

श्री अध्यक्षज्यू

नेपाल उद्योग बाणिज्य महासंघ

टेकु, काठमाडौं ।

विषयः ज्ञापनपत्र

यस इकोनोमिक मिडिया सोसाइटी नेपाल (इम्शन) आर्थिक मिडियाहरूको हकहितका लागि चार बर्षअघि स्थापना भएको संस्था हो । यस संस्थामा सरकारको मापदण्ड पालना गर्दै व्यवसायिक ढंगले सञ्चालित मिडियाहरु आवद्ध छन् । कोरोना महामारी र लकडाउनको प्रतिकुल परिस्थितिमा पनि जनतालाई सुचना प्रवाह गर्न सक्रिय रहेका आर्थिक मिडियाहरुको सानै भए पनि मुलुकको अर्थतन्त्र, राजश्व, रोजगारी सिर्जनामा योगदान रहेको छ ।

आर्थिक मिडियाहरुले आर्थिक तथा व्यवसायिक क्षेत्रका विकृति र संभावना उजागर गर्न भूमिका खेल्दै आएको यहाँलाई बिदितै छ । आर्थिक पत्रकारितासँगै आर्थिक मिडियाहरुको पनि विकास भएपछि विशेषगरी निजी क्षेत्रलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा परिवर्तन ल्याउन, आर्थिक विकासका मुद्दालाई प्राथमिकता दिनुपर्ने जनमत निर्माण गर्न महत्वपूर्ण योगदान पुगेको छ । यो कुरालाई निजी क्षेत्रले पनि महशुस गरेको हुनुपर्ने हामीलाई लाग्छ । आर्थिक मिडियाहरुले विगतमा छायाँमा परेका व्यवसायी र नयाँ उद्यम गर्न चाहनेहरुका आवाज मुखरित गर्दै उनीहरुलाई अगाडि बढ्न समेत प्रेरित गर्दै आएको छ ।

आर्थिक मिडियाको भूमिका र महत्व अहंम हुँदाहुँदै पनि केही विकृति पनि छन् । हामीहरु अझै परिस्कृत हुँदै व्यवसायिक ढंगले अघि बढ्न तयार पनि छौं । तर कोरोना महामारी र लकडाउनको मारमा परेका आर्थिक मिडियाहरु सरकारको अस्पष्ट नीति, सामाजिक सञ्जालमा बढ्दो अवैध विज्ञापनबाट प्रभावित हुनु परेको छ । आखिर मिडिया उद्योग फस्टाउने भनेको मुलुकमा उद्योग व्यवसायले गर्ने विज्ञापनबाटै नै हो । विज्ञापन एउटा लगानी भए पनि यसलाई खर्चको रुपमा हेर्ने र बजेट कटौती गर्नुपर्दा सबैभन्दा पहिला विज्ञापनको रकम काट्ने प्रवृत्ति रहँदै आएको छ । अर्कोतर्फ विज्ञापन नियमन गर्न कानुन निर्माण भई विज्ञापन बोर्डसमेत गठन भए पनि विज्ञापनलाई व्यवस्थित गर्न आचारसंहिता र स्पष्ट नीति निर्माणमा ढिलाई हुँदा त्यसले विज्ञापनदातादेखि मिडिया कम्पनीहरुलाई समेत असर परेको छ बहुर्राष्ट्रिय कम्पनीहरु नेपालमा विज्ञापनमा नगन्य रकम खर्च गरेर पन्छिने गरेको देखिएको छ ।

यिनै पृष्टभूमिका आर्थिक मिडियाको विकास र संरक्षणमा नेपाल उद्योग बाणिज्य महासंघबाट पनि सकारात्मक पहल होस भन्ने यस इकोनोमिक मिडिया सोसाइटीको चाहना छ । सोसाइटीमा अधिकांश अनलाइन मिडिया सञ्चालन गर्ने कम्पनीहरु नै सदस्य छन् । अनलाइन मिडियाहरु जनताको सुचनाको अहिले छिटो र प्रभावकारी माध्यम भएका छन् । अधिकांश पत्रकार तथा सञ्चारकर्मी पनि यही क्षेत्रमा काम गर्न थालेका छन् । आर्थिक मिडियाहरुको मुल लक्ष्य भनेको देशको उद्योगधन्दाको विकास होस र लगानीको वातावरण होस भन्ने नै हो । महासंघ मुलुकका सबै लगानीकर्ता तथा उद्योगी व्यवसायीको संरक्षक पनि हो । साना लगानीको आर्थिक मिडियाहरुको विकास र संरक्षणका लागि महासंघसँग बुँदागतरुपमा केही कुराहरु आग्रह गर्न चाहान्छौं ।

१. प्रविधिको विकास र पछिल्लो समयमा देखिएको कोरोना महामारीले गर्दा दैनिक पत्रपत्रिकाको बिक्रीमा भारी गिरावट आएको छ । तर सरकारले गर्ने सार्वजनिक सुचनाहरुको प्रकाशनका लागि दैनिक पत्रिका नै चाहिने सार्वजनिक खरीद नियमावलीको प्रावधान व्यवहारिक हुन सक्दैन् । यस्ता सरकारी सुचनामा ९० प्रतिशतसम्म अनियमितता हुने गरेको तथ्यांक पनि बाहिर आउने गरेको छ । यस्तो बेथिति अन्त्य गर्न र अनलाइन मिडियामा पनि सार्वजनिक सुचनाहरु प्रकाशित गर्ने व्यवस्थाका लागि अर्थ मन्त्रालयदेखि अरु सरकारी निकायहरुलाई आग्रह गर्दै आए पनि सुनुवाई नभएकाले महासंघमार्फत यसका लागि पहल गरिदिन आग्रह गर्दछौं ।

२. सामाजिक सञ्जालबाट हुने गरेको अवैध विज्ञापनले नेपालको मिडिया उद्योग नै धरासायी हुने अवस्था आउने हो कि भन्ने चुनौति देखिएको छ । विज्ञापन बोर्डले आचारसंहिता जारी नगर्दासम्म महासंघले नै पहल गरेर सामाजिक सञ्जालमा भइरहेको अनधिकृत विज्ञापन रोकी अर्बौं रुपियाँ बाहिर जानबाट रोक्न पहल गर्न आग्रह गर्दछौं ।

३. बहुर्राष्ट्रिय कम्पनीहरुले अन्य मुलुकमा कुल खर्चको सरदर पाँच प्रतिशत र कतिपय मुलुकमा १० प्रतिशतसम्म पनि खर्च गरेको देखिन्छ । तर नेपालमा भने नगन्य खर्च गर्ने र विज्ञापनमा खर्च गर्नुपर्ने रकम फिर्ता लैजाने गरेको देखिन्छ जुन नेपालको अर्थतन्त्रका सार्थ मिडिया क्षेत्रका लागि पनि चिन्ताको विषय हो । यस्ता कम्पनीहरुलाई निश्चित रकम विज्ञापनमा खर्च गराउने कानुनी व्यवस्थाका लागि पहल गरिदिन हुन महासंघसँग आग्रह गर्दछौं ।

४. नेपालमा व्यसायिक प्रतिष्ठानहरुले कुनै पनि कारण आफ्नो खर्च कटौती गर्नुपर्दा सबैभन्दा पहिला विज्ञापनको रकम कटौती गर्ने गरेको देखिएकाले यस्तो संस्कृतिलाई सुधारका लागि पहल गरिदिन हुन महासंघसँग आग्रह गर्दछौं ।

५. सामाजिक सञ्जालमा जस्तै पछिल्लो समयमा डिजिटल होडिङ बोर्ड राखेर विज्ञापन गर्ने संस्कृति शहरी क्षेत्रमा मौलाएको छ । यसले एकातिर शहरी सौन्दर्यलाई असर गर्नुका साथै दुर्घटनाको कारण पनि बन्ने गरेको छ भने अर्कोतर्फ मिडिया उद्योगको विकासमा समेत असर परेको छ । यस्तो विज्ञापनलाई प्रोत्साहिन नगर्न महासंघमार्फत सकारात्मक पहलका लागि आग्रह गर्दछौं ।

सीताराम विलासी

अध्यक्ष