नब्बे प्रतिशत कर्जामा सम्पत्ति धितो, घरजग्गा धितोमा मात्रै ३५ खर्ब ऋण

काठमाडौं । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले प्रवाह गरेको कूल कर्जा मध्ये करिब ९० प्रतिशत कर्जा ‘सम्पत्ति धितो’मा प्रवाह भएको देखिएको छ । 

नेपाल राष्ट्र बैंकबाट प्राप्त चालु आर्थिक बर्ष २०८०–८१ को जेठ मसात्सम्मको तथ्यांकले यस्तो देखाएको हो । 

त्यसमा घरजग्गा धितोमा मात्रै ३५ खर्ब १५ अर्ब ३८ करोड रुपियाँ कर्जा प्रवाह भएको छ । कूल कर्जा प्रवाहमा घरजग्गा धितो कर्जाको हिस्सा ६८.४६ प्रतिशत देखिएको छ । १० खर्ब ६७ अर्ब २० करोड ३७ लाख रुपियाँ भने अन्य सम्पत्ति धितो राखेर प्रवाह गरिएको छ । 

नेपालको कर्जा प्रवाह प्रणाली अझै पनि पराम्परागत अर्थात् धितोमा आधारित छ । बैंकबाट धितो बिना कर्जा पाउन एकदमै चुनौती छ । बैंकहरुले घरजग्गा सहितका सम्पत्ति, सुनचाँदी धितो, ट्रेजरी बिल लगायतको आधारमा कर्जा प्रवाह गर्दै आएका छन् । 

कुनै व्यक्तिगत जमानीमा पनि बिना धितो कर्जा प्रवाह हुने गर्छ । तर, त्यो बैंकका नजिक बाहेकका व्यक्ति तथा सर्वसाधारणलाई सम्भव छैन । तसर्थः अझै पनि धितोमै आधारित कर्जा प्रवाह गरिन्छ । त्यसमा पनि घरजग्गा धितोमा सबै भन्दा बढी कर्जा प्रवाह भएको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।

यसले नेपाली बैंकिङ क्षेत्रले प्रवाह गरेको कर्जालाई सुरक्षित भएको देखाउँछ । ऋणीले ऋण चुक्ता गर्न नसकेको अवस्थामा बैंकहरुले उक्त सम्पत्ति लिलामी गरेर ऋण असुल गर्न सक्छन् । त्यही कारण नेपालमा निष्क्रिय कर्जा अनुपात पनि कम भएको बताइन्छ । दक्षिण एसियामा सबै भन्दा कम निष्क्रिय कर्जा भएको मुलुक नेपाल हो । 

धितोमा आधारित कर्जा प्रवाह गर्दा निष्क्रिय कर्जा अनुपात कम हुने गरेको बैंकहरु बताउँछन् । जेठ मसान्तसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थामा निष्क्रीय कर्जाको अनुपात औसत ३.९८ प्रतिशत छ । पछिल्लो समय देखिएको आर्थिक शिथिलताले निष्क्रिय कर्जा अनुपात केही बढेको भने छ । 

सामान्य अवस्थामा यस्तो अनुपात १–२ प्रतिशतमा सिमित हुन्छ । यसरी सम्पत्ति धितोमा कर्जा प्रवाह गर्दा जोखिम कम भएको बैंकहरु बताउँछन् । तर, धितोमा कर्जा दिने नीतिका कारण सम्पत्ति नभएका वा कम सम्पत्ति भएका सर्वसाधारण भने यस्तो सेवाबाट बञ्चित भएका छन् । बिभिन्न मुलुकमा क्रेडिट स्कोरिङका आधारमा समेत सर्व साधारणलाई कर्जा दिइन्छ । 

विदेशमा आम सर्वसाधारणको आम्दानी र उसले तिर्ने कर, बैंक स्टेटमेन्ट, इन्टरनेट, खानेपानी तथा बिजुलीको महशुल भुक्तानीको विवरण लगायतको आधार क्रेडिट स्कोरिङ गरिन्छ । त्यसकै आधारमा बैंकले बिना धितो कर्जा प्रवाह गर्छन् । तर, नेपालमा क्रेडिट कार्ड र जमानीमा प्रवाह गरिने बाहेकको कर्जा धितोमा नै निर्भर छ । नेपाल पनि परियोजना धितो, क्रेडिट स्कोरिङमा कर्जा प्रवाह गर्ने नीति ल्याइएको छ । तर, त्यो कार्यान्वयनमा आइसकेको छैन ।

तथ्यांकअनुसार बैंकहरुले सुनचाँदी धितोमा ५७ अर्ब ५९ करोड ६३ लाख रुपियाँ कर्जा प्रवाह गरेका छन् । यसैगरी सरकारी धितोपत्र धितोमा तीन अर्ब १८ करोड २१ लाख रुपियाँ, गैर सरकारी धितोपत्र धितोमा ७१ अर्ब ६१ करोड १९ लाख रुपियाँ र मुद्दती निक्षेप धितोमा ३८ अर्ब ५३ करोड ८४ लाख रुपियाँ कर्जा प्रवाह भएको छ ।

यस्तै, बिल ग्यारेन्टीमा ५५ अर्ब २६ करोड ३३ लाख रुपियाँ र जमानीमा एक खर्ब ९० अर्ब ९३ करोड ४० लाख रुपियाँ कर्जा प्रवाह भएको छ । भुक्तानी पाउन बाँकी रहेको बिलको आधारमा पनि बैंकहरु कर्जा प्रवाह गर्न सक्छन् । सरकारी, संस्थागत, व्यक्तिगत लगायतका जमानीको आधारमा पनि बैंकले कर्जा प्रवाह गर्न सक्छन्

समीक्षा अवधीसम्म क्रेडिट कार्डबाट पाँच अर्ब ७९ करोड २२ लाख रुपियाँ कर्जा प्रवाह भएको छ । अन्य बिभिन्न माध्यमबाट समीक्षा अवधीसम्म एक खर्ब २८ अर्ब ८८ करोड ५८ लाख रुपियाँ कर्जा प्रवाह भएको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।