पाँच बर्ष पूरानो जुत्ताचप्पल उद्योग बन्द गरेर वैदेशिक रोजागारीमा जाने निष्कर्षमा पुगे कुँवर

काठमाडौं । नवलपुर गैंडाकोटका व्यवसायी विनोद कुँवर वैदेशिक रोजगारीका लागि विदेशिने तयारीमा छन् । उनको यो बाध्यता मुलुकको परिस्थितिले सिर्जना गरेको हो । 

विगत पाँच बर्षदेखि कुँवरले सञ्चालन गर्दै आएको ओ.वि. जुत्ता चप्पल उद्योग बन्द भएको छ । काम गर्ने दक्ष कामदार नपाएपछि उनको उद्योग बन्द भएको दुई महिना भयो । कुँवर भन्छन्, ‘काम गर्ने मान्छे पाउनै छोड्यो । जेनतेन चलाउँदासम्म बनाएको जुत्ता चप्पल पनि बिक्री गर्न गाह्रो । घाटा खाएर बेच्नुपर्ने । उधारो दियो, उठाउन गाह्रो । भएको मान्छेले पनि छोड्यो । नयाँ नपाउने । दुई महिना भयो उद्योग बन्द गरेको छ ।’
 
यस उद्योगबाट पाँच बर्षमा ४० लाख रुपियाँ घाटा भएको उनले पीडा सुनाए । कुँवरले थपे, ‘नेपालमा उद्योग खोले पनि मजदुर भने भारतीयमा निर्भर हुनुपर्ने बाध्यता छ । उद्योग चलाइन्जेल दुई सय जति कालिगढ फेरिए होलान् । जुत्ताचप्पल उद्योगमा नेपाली कालिगढ खासै पाइन्न । भारतीय एकपटक घर जान्छु भनेर  पैसा लिएर गएपछि प्रायः फर्किन्नन् ।’
 
उनले सात लाख रुपियाँ लगानीमा उद्योग खोलेका थिए । कुँवरको उद्योगबाट हवाई (रबरको लोते चप्पल), कक (लेडिज) सुज, स्कुलका जुत्ता, छालाका विभिन्न खाले जुत्ता उत्पादन हुन्थ्यो । आफूले उत्पादन गरेका जुत्ता चप्पल गाँउदेखि शहरसम्म बिक्री हुने गरेको र कुनै समय मासिक दुई लाख रुपियाँसम्म आम्दानी गरे पनि अहिले भने बन्द गर्नुपर्ने अवस्था आएको कुँवरले सुनाए । उनले भारतबाट कच्चा पदार्थ आयात गरी जुत्ता चप्पल बनाउने गरेको बताए । 

कुँवरले भने, ‘भन्सार दर १५ प्रतिशतबाट एकै पटक बढाएर ३० प्रतिशत पुगेपछि व्यवसाय गर्न झनै गाह्रो भयो । ‘व्यवसायमा साह्रै हण्डर खाइयो, अहिले कारखाना बन्द हुन पुग्यो, उनले भने, ‘जुत्ता चप्पल जस्ता उद्योगलाई चाहिने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न नगरपालिकासँग पैसा हुन्छ । बजेट सक्नलाई झारा टार्ने तालिम दियो । सक्यो । कुन सामग्री कहाँ प्रयोग हुन्छ ? भन्ने ज्ञान नै नहुनेले प्रशिक्षण दिएर कसरी हुन्छ ? फेरि नेपालीले तालिम लिन नखोज्ने । बिहारीलाई ल्याएर तालिम दिनुपर्ने बाध्यता हुन्थ्यो । नेपालमै उद्योगहरुको विकास र विस्तार गर्नुपर्छ भन्ने सोच र इच्छाशक्ति राज्यका निकायहरुमा भएन् ।’  

अहिले आफू बेरोजगार रहेको सुनाउँदै कुँवरले उद्योग सुचारु गर्नसक्ने वातावरण नभएकाले परिवारको जीवनयापनका लागि वैदेशिक रोजगारीमा जान लागेको बताए । उनले भने, ‘देशमा अरु कुनै बाटै भएन् ।’